Charakterystyka programu

Program Unplugged jest szkolnym programem profilaktyki uniwersalnej, adresowanym do
młodzieży w wieku 12-14 lat.  Program jest realizowany w klasach szkolnych, w formie 12 jednogodzinnych zajęć lekcyjnych oraz 3 spotkań dla rodziców uczniów  uczestniczących w programie.

Cel programu

• ograniczenie inicjowania używania substancji psychoaktywnych – tytoniu, alkoholu, narkotyków
• ograniczenie rozwoju intensywności używania, tj. przejścia od fazy używania  eksperymentalnego do fazy używania problemowego

Podstawy teoretyczne programu

• pierwszy w Europie szkolny program profilaktyczny oparty na strategii Wszechstronnego Wpływu Społecznego (CSI), której komponenty obejmują edukację normatywną, wzmacnianie umiejętności indywidualnych i społecznych uczniów oraz dostrczenie wiedzy na temat ryzyka i konsekwencji używania substancji psychoaktywnych
• skuteczność strategii w odniesieniu do rozwiązania problemu używania substancji psychoaktywnych została potwierdzona w literaturze naukowej i sprawdzona w praktyce
• odwołuje się do wiedzy o predyktorach używania substancji psychoaktywnych w okresie dojrzewania i sposobach ich modyfikowania
• uwzględnia wiedzę o czynnikach chroniących młodzież przed okazjonalnym i problemowym używaniem środków psychoaktywnych
• odwołuje się do wiedzy z psychologii rozwojowej

Tematyka zajęć dla młodzieży

• konformizm, przejawy nacisku grupowego i sposoby radzenia sobie z nim,
• wiedza o czynnikach ryzyka i czynnikach chroniących przed piciem alkoholu, zróżnicowaniu podatności na alkohol w zależności od płci,
• przekonania normatywne na temat rozpowszechnienia zjawiska używania substancji psychoaktywnych wśród młodych ludzi,
• wiedza o przyczynach i następstwach palenia papierosów,
• umiejętność komunikowania, umiejętność asertywnej obrony swoich racji oraz inne umiejętności interpersonalne i intrapersonalne, których niedostateczne opanowanie może skłaniać do używania substancji psychoaktywnych w sytuacjach towarzyskich,
• wiedza o narkotykach.

Metody realizacji zajęć dla młodzieży

• prezentacje, praca w grupach, zarządzanie kontraktem, zadanie domowe, scenka sytuacyjna, dyskusja plenarna, gra, informacje zwrotne.

Tematyka zajęć dla rodziców

• informacje na temat kwestii psychologicznych i społecznych związanych z dojrzewaniem
• informacje na temat narkotyków, używanie substancji psychoaktywnych jako element eksperymentalnych zachowań ryzykownych młodzieży
• wpływ i rola rodziny w okresie dojrzewania
• rozwój autonomii i tożsamości u nastolatków
• konflikt pokoleń i konieczny rozwój rodziny
• asertywność rodziców, wyznaczanie w rodzinie jasnych granic w zakresie używania substancji psychoaktywnych.

Ewaluacja programu

Skuteczność programu sprawdzano w badaniach eksperymentalnych z losowym doborem do grupy eksperymentalnej i kontrolnej zgodnie z kryteriami RCT (Randomized Control Trial). Przeprowadzono ewaluację formatywną, procesu oraz ewaluację wyników z badaniem efektów odroczonych programu.[1]

Wyniki badań potwierdziły, że :

• program jest skuteczny w ograniczaniu używania alkoholu, papierosów
  i narkotyków, a rezultaty utrzymują się ponad rok po programie
• udział w programie zmniejsza ryzyko codziennego palenia papierosów
  i epizodów upijania się
• program wzmacnia umiejętności odmawiania
• program ogranicza pozytywne oczekiwania i postawy odnośnie alkoholu, tytoniu, marihuany i narkotyków
• program jest bardziej skuteczny w zapobieganiu używania niż wpływu na zaprzestanie używania
• występują różnice efektywności programu ze względu na płeć – program jest bardziej skuteczny w grupie chłopców niż dziewcząt.

Więcej na temat programu

Więcej informacji na temat programu mozna znaleźć na stronie  European Drug Addiction  Prevention Trial pod adresem http://www.eudap.net/