Treść programu została wypracowana w toku wielu konsultacji i spotkań z przedstawicielami instytucji rządowych,  władz samorządowych oraz organizacji pozarządowych.
Celem głównym programu jest ograniczenie używania narkotyków i związanych z tym problemów społecznych i zdrowotnych. Duży nacisk położono na rozpowszechnienie dobrych praktyk i skutecznych metod w profilaktyce i leczeniu. Przewidziano szkolenia w wielu dziedzinach oraz szerokie wykorzystanie mediów.

Ograniczenie popytu i promocja wartości

W obszarze profilaktyki działania nastawione są przede wszystkim na redukcję popytu, ograniczenie inicjacji narkotykowej i używania, jeśli inicjacja miała miejsce.

Działania obejmują promowanie prozdrowotych wartości i wiedzy o skutkach używania narkotyków. Mają dotrzeć do młodzieży, wychowawców i rodziców poprzez internet, programy edukacji zdrowotnej w przedszkolach i szkołach, m.in.  w ramach sieci Szkół Promujących Zdrowie oraz kampanie medialne. Przewidziane jest tworzenie portali informacyjnych i pomocowych oraz innych publikacji skierowanych do młodzieży, profesjonalistów i rodziców. Wspierane będą także programy profilaktyki uniwersalnej  w szkołach podstawowych i gimnazjalnych.

Zadania profilaktyki selektywnej i wskazującej będą realizowane przez poradnie internetowe, jak narkomania.org.pl oraz telefoniczne linie zaufania. Duże znaczenie mają działania edukacyjne prowadzone w miejscach imprez i spotkań, gdzie młodzież jest szczególnie narażona na kontakt z narkotykami oraz upowszechnienie programów wczesnej interwencji dla osób szczególnie zagrożonych rozwinięciem problemowego wzoru używania.

Ważnym elementem pozostaje także poprawa jakości profilaktyki. Opracowane standardy programów profilaktycznych wraz z wdrożeniem  systemu rekomendacji programów umożliwią propagowanie i upowszechnieniedobrych praktyk, obejmujących programy zweryfikowane w badaniach naukowych. W ramach systemu istotną rolę odgrywać będzie wspieranie ewaluacji prowadzonych projektów.

Oprócz tego wdrożone zostaną szkolenia skierowane do realizatorów działań profilaktycznych, oraz system wsparcia psychologicznego dla nauczycieli.

Dostępność leczenia i redukcja szkód

Podstawowym celem działań adresowanych do osób używających szkodliwie lub uzależnionychpozostaje poprawa jakości ich życia Program nastawiony jest na zwiększenie dostępu do leczenia, w szczególności do tych form i metod, do których dostęp jest obecnie utrudniony.

Dostęp do zróżnicowanych form terapii powinien mieć wpływ na zwiększenie liczby osób podejmujących leczenie, zmniejszenie rozprzestrzenienia chorób zakaźnych i przestępczości, jak również wpłynąć na ograniczenie kosztów związanych z konsekwencjami zaniedbań w tych dziedzinach.

Wyraźny nacisk kładzie się na rozwój metod leczenia o udowodnionej naukowo skuteczności. Najważniejszymi punktami są:

• udostępnienie we wszystkich województwach programów substytucyjnych na poziomie co najmniej 25% zapotrzebowania,
• zwiększenie dostępności leczenia chorób zakaźnych oraz
• rozpowszechnienie programów redukcji szkód.

Na realizację tych zmian przewidziane jest zwiększenie nakładów NFZ dla placówek ambulatoryjnych. Program przewiduje również działania postrehabilitacyjne nastawione na ograniczenie marginalizacji społecznej osób z problemem narkotykowym, skierowane do osób bezdomnych, bezrobotnych i w złym stanie zdrowia.

Szkolenia personelu

W ramach upowszechnienia praktyk opartych na dowodach naukowych niezbędne jest także opracowanie i wdrożenie szkoleń dla personelu podstawowej opieki zdrowotnej. Odrębnym zagadnieniem pozostają szkolenia dla pracowników placówek terapeutycznych, które powinny promować metody pozytywnie zweryfikowane w badaniach naukowych, takie jak np.: wywiad motywujący, psychoterapia poznawczo-behawioralna, leczenie substytucyjne i redukcja szkód. Przewidziane jest też utworzenie pakietu edukacyjnego dla lekarzy oraz popularyzacja praw pacjenta.

Monitoring: wsparcie, ocena i nowe standardy

Badania społeczne, epidemiologiczne  i monitoring działań pozwalają na bieżącą ocenę potrzeb, postaw społecznych i instytucjonalnych oraz ocenę skuteczności programów, co pozwala lepiej zrozumieć problem narkotyków i skuteczniej na niego reagować. Dotyczy to również takich zjawisk jak nowe substancje, czyli tzw. dopalacze.
Badania obejmą populacje użytkowników i użytkowników problemowych, osoby leczące się  oraz takie zagadnienia jak społeczna percepcja prowadzonych działań, czy skuteczność leczenia (np. czas abstynencji po zakończeniu terapii).

Rozwój i konsolidacja systemu monitoringu tak, aby odpowiadał standardom międzynarodowym  to odrębne zadanie. W jego zakres wchodzi m.in. wdrożenie nowego systemu zbierania danych dotyczących zapotrzebowania na leczenie, rozwój badań nad narkotykami w ruchu drogowym oraz zagadnienia związane z czystością i ceną narkotyków oraz ich konfiskatami.

Program obejmuje ponadto rozwój monitoringu i uspójnienie sposobów gromadzenia danych na poziomie wojewódzkim i lokalnym.