• Czy narkotyki są legalne?

Narkotyki są substancjami nielegalnymi. Ich posiadanie, wytwarzanie, sprzedaż (oraz inne działania określone w Ustawie z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu narkomanii)  stanowią przestępstwo i podlegają, zgodnie z kwalifikacją czynu, karze określonej w Ustawie.

• Czy posiadanie narkotyków jest karane?

Tak, jest zagrożone karą pozbawienia wolności do lat 3. W przypadku czynów mniejszej wagi może zostać zasądzona grzywna, kara ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do roku.

• Co to są narkotyki?

Są to nielegalne substancje pochodzenia naturalnego lub syntetycznego, używane w celu zmiany stanu psychicznego. Działają głównie na ośrodkowy układ nerwowy, powodując różne reakcje organizmu, np. błogostan, dobre samopoczucie, uspokojenie, senność, nadmierne pobudzenie, wahania nastroju, halucynacje, pobudzenie seksualne. Używanie narkotyków prowadzi do uzależnienia. Skutkiem ich zażywania mogą być szkody zdrowotne (zakażenie żółtaczką typu B i C, zakażenie HIV, zmiany w ośrodkowym układzie nerwowym, zaburzenia pracy poszczególnych organów wewnętrznych, zmiany w psychice), problemy społeczne (bezrobocie, bezdomność).

• Jak mogę poznać, że bliska mi osoba zażywa narkotyki?

Zwróć uwagę, czy w rzeczach tej osoby nie znajdują się przedmioty mogące służyć do zażywania narkotyku (np.: fifki, fajki, igły, strzykawki, bibułki, tuby kleju, okopcone łyżki lub sreberka) lub podejrzane substancje (np. pastylki z wytłoczonymi wzorami, malutkie kolorowe papierki, biały proszek). Przy używaniu niektórych substancji może być wyczuwalny również charakterystyczny zapach z ust, woń ubrań lub włosów.

Zwróć również uwagę, czy nie nastąpiły znaczące zmiany w zachowaniu, np.:  nadmierna gadatliwość, euforia, obniżenie koncentracji, zwiększony lub obniżony apetyt, częste zmęczenie i senność, zmiany w rozmiarze źrenic, wymioty. Osoby z problemem narkotykowym zaniedbują swoje dotychczasowe obowiązki i zainteresowania, nie dotrzymują składanych obietnic. Następuje zmiana znajomych, utrudniony jest kontakt z tą osobą. W przypadku dzieci i młodzieży wystąpić mogą problemy z nauką, późne powroty do domu.  Powyższe objawy, choć nie są one równoznaczne z tym, iż osoba ta zażywa narkotyki, powinny  stanowić  niepokojący sygnał. 
Pamiętaj! Twoja odpowiednia postawa i interwencja może pomóc komuś uniknąć poważnych problemów.

• Podejrzewam, że ktoś z bliskich używa narkotyków. Co mogę zrobić?

Pierwszym krokiem niewątpliwie powinna być rozmowa. Powinieneś się do niej dobrze przygotować i wybrać na nią odpowiedni czas. Nie powinna odbywać się w pośpiechu i pod wpływem emocji. Przedstaw swoją opinię i wysłuchaj uważnie drugiej strony. Poinformuj bliską Ci osobę o konsekwencjach używania narkotyków: zdrowotnych, prawnych i społecznych.

Jeżeli jesteś pewien, że bliska Ci osoba ma już problem narkotykowy, skontaktuj się z poradnią leczenia uzależnień. Uzyskasz tam pomoc w zakresie radzenia sobie w tej trudnej sytuacji oraz wskazówki dotyczące zmotywowania tej osoby do leczenia. Skontaktuj się również z pracownikami Telefonu Zaufania 801 199 990, gdzie codziennie w godzinach 16-21 możesz uzyskać pełne informacje na temat nurtujących Cię problemów dotyczących narkomanii.

• Co to jest współuzależnienie?

Jest to szereg zaburzeń występujących u bliskich osoby uzależnionej, objawiających się m.in.:
- koncentrowaniem swojej uwagi na osobie używającej narkotyków kosztem pozostałych 
członków rodziny,
- negowaniem występującego problemu uzależnienia,
- ukrywaniem przed otoczeniem używania narkotyków przez osobę bliską,
- zagubieniem, niepewnością, bezradnością, chaosem i zamętem uczuciowym,
- ochroną osoby używającej narkotyków,
- unikaniem sytuacji konfliktowych.

• Czy istnieje oferta wsparcia dla osób współuzależnionych?

Tak, oferta w postaci grup wsparcia, poradnictwa rodzinnego prowadzone są głównie przez poradnie leczenia uzależnień.
Pamiętaj! Pomocy potrzebuje nie tylko osoba używająca narkotyków ale również Ty. Nie wstydź się po nią sięgnąć.

• Co to jest uzależnienie od narkotyków?

Jest to stan psychiczny i fizyczny, spowodowany używaniem substancji psychoaktywnych, kiedy zachowania związane z ich używaniem uzyskują wyraźną przewagę nad innymi, które były charakterystyczne dla danej osoby. Objawami uzależnienia są zachodzące w zachowaniu zmiany oraz silna potrzeba zażywania substancji w celu uzyskania psychicznych efektów jej działania lub uniknięcia objawów wynikających z jej braku. Uzależnienie traktowane jest jako choroba i w związku z powyższym wymaga specjalistycznej i wszechstronnej interwencji, zarówno medycznej, psychologicznej, jak i społecznej.

• Jak rozpoznać uzależnienie?

Uzależnienie traktowane jest jako choroba, w związku z tym rozpoznanie powinno zostać postawione przez lekarza psychiatrę lub specjalistę terapii uzależnień.

Niepokojący sygnał może stanowić dla Ciebie występowanie minimum trzech z poniżej podanych objawów:

1. 1. czujesz zwiększoną potrzebę zażycia substancji,
   2. nie przestrzegasz dawanych sobie i innym obietnic dotyczących okoliczności  przyjmowania substancji,
   3. nie przyjęcie substancji powoduje niepokojące reakcje organizmu (objawy abstynencyjne),
   4. aby osiągnąć oczekiwany przez Ciebie rezultat musisz zwiększyć dawkę substancji,
   5. więcej czasu przeznaczasz na zdobycie, bycie pod wpływem narkotyku i  dochodzenie do siebie po jego zażyciu,
   6. używasz narkotyk pomimo świadomości jego szkodliwego działania

Pamiętaj! Osoby uzależnione często nie zdają sobie sprawy ze swojego uzależnienia. Przyjmowanie substancji traktują jako rozrywkę, odskocznię, z której w każdej chwili mogą zrezygnować. Nic bardziej mylnego! Uzależnienie od narkotyków jest bardzo poważnym problemem, stanowi źródło zagrożenia dla zdrowia i życia. Wpływa się negatywnie również na funkcjonowanie zawodowe, a przede wszystkim na funkcjonowanie w sferze rodziny.
Jeśli zaobserwowałeś u siebie minimum trzy spośród wyżej wymienionych objawów  to nie lekceważ tego. Zwróć się o pomoc do rodziny, a przede wszystkim szukaj pomocy u specjalistów.

• Gdzie mogę udać się po pomoc?

W leczeniu i rehabilitacji osób uzależnionych nie obowiązuje rejonizacja. Oznacza to, że możesz skorzystać z dowolnej placówki na terenie Polski niezależnie od Twojego miejsca zamieszkania (zameldowania). Wykaz placówek pomocowych.

• Czy leczenie jest obowiązkowe?

Zgodnie z polskim prawem leczenie osób uzależnionych jest dobrowolne. Przepis ten nie dotyczy jednak osób ubezwłasnowolnionych, skierowanych na leczenie w drodze postępowania sądowego. Dzieci i młodzież do 18 roku życia, zgodnie z art. 30 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, mogą zostać skierowane przez sąd rodzinny, na wniosek przedstawiciela ustawowego, krewnych w linii prostej, rodzeństwa lub faktycznego opiekuna, na przymusowe leczenie i rehabilitację, okres ten jednak nie może być dłuższy niż 2 lat.

• Jaki jest koszt leczenia dla osoby uzależnionej od narkotyków?

Leczenie osób uzależnionych w zakładach opieki zdrowotnej, realizujących świadczenia na podstawie kontraktów podpisanych z Narodowym Funduszem Zdrowia jest bezpłatne, zarówno dla osób posiadających ubezpieczenie, jak i nieubezpieczonych.

• Chcę podjąć leczenie. Od czego zacząć?

Zgłoś się do poradni leczenia uzależnień. Pracujący tam specjaliści przeprowadzą z Tobą wywiad i postawią diagnozę. Określone zostaną kolejne kroki dotyczące leczenia, tj. czy należy zastosować detoksykację, czy powinieneś uczestniczyć w leczeniu w poradni czy też w ośrodku stacjonarnym.

• Na czym polega detoksykacja?

Jest to leczenie farmakologiczne, polegające na podawaniu leków mających na celu złagodzenie objawów abstynencyjnych i w konsekwencji usunięcie uzależnienia fizjologicznego od narkotyków. Realizowane jest w warunkach szpitalnych i trwa ok. 2 tygodnie. Detoksykacja jest jedynie wstępem lub pierwszym etapem leczenia uzależnień, powinna zostać uzupełniona o psychoterapię.
Pamiętaj! Poddanie się detoksykacji nie jest równoznaczne z wyleczeniem z uzależnienia.

• Poradnia czy ośrodek stacjonarny - oto jest pytanie!

Wybór odpowiedniego rodzaju placówki jest niezmiernie ważny, ponieważ podjęte leczenie powinno być dostosowane do indywidualnych potrzeb osoby uzależnionej. Wybór formy leczenia zależy w duże mierze od postawionej diagnozy. Do ośrodków stacjonarnych nie powinny być kierowane osoby, które rozpoczynają eksperymentowanie z narkotykami. Dla tych osób znacznie korzystniejsza będzie oferta poradni leczenia uzależnień, w której przeprowadzony zostaje wywiad, a postawiona diagnoza  pozwala na podjęcie decyzji o toku i miejscu dalszego leczenia. Z oferty tej mogą skorzystać osoby eksperymentujące, używające problemowo/szkodliwie, uzależnione oraz bliscy tych osób. Czas leczenia w placówce ambulatoryjnej wynosi 3-12 miesięcy, w zależności od programu oferowanego przez poradnię oraz postępów pacjenta.

Leczenie w ośrodku stacjonarnym  przynosi niewątpliwe korzyści w przypadku, gdy dotychczasowe formy pomocy nie odniosły skutku. Czas leczenia w ośrodku wynosi od 3 miesięcy (programy krótkoterminowe) do 24 miesięcy (programy długoterminowe). Dominują jednak programy 12 miesięczne.

Program terapii uwzględnia nie tylko pracę nad samym uzależnieniem  i jego przezwyciężeniem, ale również pracę nad sobą obejmującą, m.in.: samopoznanie, tworzenie nowej jakości życia bez narkotyków oraz odnajdywanie alternatywnych do dotychczasowych metod spędzania czasu.

• Skończyłem leczenie w ośrodku stacjonarnym. Co dalej?

Efekty leczenia powinny być ugruntowane. Wsparciem po ukończonym procesie leczenia może być oferta postrehabilitacyjna obejmująca  grupy wsparcia, zapobiegania nawrotom, kursy zawodowe, pomoc socjalną i prawną, możliwość czasowego zamieszkania w hostelu lub mieszkaniu readaptacyjnym.

• Co to jest i czemu służy  leczenie substytucyjne?

Leczenie to kierowane jest do osób uzależnionych od opiatów, którym pomimo wcześniej podejmowanych prób leczenia w poradniach i ośrodkach stacjonarnych, ukierunkowanych na abstynencję nie udało się zerwać z nałogiem. Polega na podawaniu osobie uzależnionej środka zastępczego (głównie stosowane leki: metadon, buprenorfina), które mają na celu zaprzestanie używania nielegalnych narkotyków, a poprzez to unormowanie sytuacji życiowej. Leczenie to prowadzone jest w 17 placówkach na terenie kraju .

• Co to jest redukcja szkód?

Programy redukcji szkód są przeznaczone dla osób uzależnionych od narkotyków, przede wszystkim przyjmowanych dożylnie, które nie chcą podjąć leczenia. Pracownicy uliczni docierają do osób uzależnionych, informują o ryzyku związanym z używaniem narkotyków,  motywują do zmiany stylu życia lub sposobów używania narkotyków. W celu ograniczania ryzyka chorób zakaźnych dostarczają  sterylne igły i strzykawki.